Nordisk skiferdsel, Hemsedalsfjellet 27.-31. januar 2014

Siste veka i januar var sett av til ein langtur over Hemsedalsfjellet frå Breistøl til Hemsedal. 21 elevar skulle gå denne turen med to rettleiarar. I forkant planla vi turen godt i teltgruppene. Ein del av forarbeidet var å planlegge og forberede mat til turen. Eg er oppteken av å ete god og næringsrik mat og hadde eit ønskje om at vi skulle tørke og lage vår eigen turmat. Målet var at det skulle bli like enkelt å klargjer og smake betre enn "Toro" eller "Real Turmat.

Turking av mat

Å tørke mat vert på fagspråket kalla "å dehydrere mat". Ved å tørke mat kan ein auke haldbarheita på varene og behalde næringsinnhaldet, samstundes som ein reduserer mykje av vekta på råvarene (Sanabona, u.å). For å tørke mat kan ein bruke ulike metodar: henge maten på ei snor i romtemperatur, tørke i steikeomn eller bruke ein dehydrator (tørkemaskin). Ved å tørke maten kan ein redusere vekta med opp til 90% på frukt og grønsaker og omlag 60-70% på kjøtt (Wegge, 2013). Dette vil ein garantert kjenne forskjell på i tursekken på ein femdagarstur i høgfjellet.

Ein heil brokkoli ferdig turka.
Foto: Ragni K. Odéen

Ostehøvel fungerer godt for å få løvtynne gulrotskiver.
Foto: Ragni K. Odéen

Mat som eignar seg for turking er det meste av frukt- og grønsaker og kjøt (Wegge, 2013). Før ein kan tørke må ein kutte opp råvarene i små bitar. Tenk gjerne på å få fram mest mogleg endar for at fibrane i maten tørkar fortare, og hurtigare trekk til seg fuktigheit når ein skal ete maten seinare (Wegge, 2013). Nokre råvarer krev litt forarbeid før ein tørkar den. Dette er til dømes kjøt som bør steikast i forkant. Gulrot, brokkoli og blomkål bør forvellast før ein tørkar dei. Ved forvelling kokar ein grønsakene i 2-3 minutt, som gjer maten mjukare og lettare å tørke, i tillegg til at ein fjernar ein del bakteriar (Wegge, 2013). Når forarbeidet er gjort legg ein maten på ei rist med nok mellomrom til at lufta kan strøyme gjennom. La maten tørke 6-8 timar, eller til den er hard (Wegge, 2013).

Klart for turking! 

Foto: Ragni K. Odéen

Mange trur at ein må ha tørkemaskin eller varmluftsovn for å tørke mat. Før denne turen hadde eg aldri tørka mat sjølv, men ville vise at det var mogleg - til og med i ein gammal steikeomn utan varmluft. I første omgang tørka eg gulrot, brokkoli og paprika. Eg følgde oppskrifta om å kutte opp i småbitar og forvella grønsakene før eg sette dei i steikeomnen. Paprikaen trong ikkje forvelling eller steiking. Ideelt sett skal ein tørke grønsakene på bakepapir og rist i omnen, eg hadde heller ikkje rist og prøvde meg fram med steikebrettet. Sjølv om Wegge (2013) skriv at ein tørkar i omnen på 100°C, har eg betre erfaring med å tørke over natta ved lågare temperatur (50-70°C) for å ikkje svi maten.

Eg tykte turking av mat i vanleg omn med steikebrett fungerte utmerket. Det er nok ikkje ideelt med tanke på straumforbruk og effektivitet, men om ein ikkje har andre alternativ så går dette fint. Tynne skiver/bitar er eit stikkord for å få eit godt resultat. I ettertid har eg prøvd å tørke kylling på ulike måtar, eg opplevde at ferdiggrilla kylling som ein riv opp med fibrane fungerer godt til turking. Desse fibrane trekk hurtig til seg fuktigheit og smakar godt! Eg opplevde at det berre vart att 10% av vekta på grønsakene eg tørka, som tyder at det har vore vellykka og all fuktigheita har trekt ut. 

 Referanseliste:

Inge Wegge. (2013). Lag turmaten selv! Lasta opp 08.05.14 frå http://ut.no/artikkel/1.10867465

Sanabona. (u.å). Tørking av mat i dehydrator. Lasta opp 08.05.14 frå http://www.sanabona.no/kjokkenutstyr/15-torking-av-mat-i-dehydrator