Vigdalstøl, 11.-12. februar, 2014

11.-12. Februar 2014 reiste vi på tur til Vigdalstøl for å jobbe med sikker ferdsle på topptur i vinterfjellet. Vi skulle få erfaring med trygge vegval og organisering av gruppa på tur, samt få erfaring med kameratredning i snøskred. I dette innlegget vil eg ta føre meg turplanleggingsfasen når ein skal på topptur.

Turplanlegging, 3x3-filtermetoden

God planlegging i forkant av turen kan vere ei av dei beste reiskapane ein har for å unngå ulukker i fjellet. Pensum på B2 Friluftsliv i Sogndal tar mellom anna utgangspunkt i Werner Munter sin metode om 3x3 filtervurdering (Landrø, 2008;102). 3x3 filtermetoden går ut på at ein vurderer vær og snøforhold, terreng og menneskelege faktorar tre gonger. Munter kallar det ”regionalt, lokalt og zonalt”, men det kan kanskje vere enklare å forstå omgrepa ved å omtale dei som ”turplanlegging, områdevurdering og enkelthengsvurdering” (Landrø, 2008).

Turplanlegginga skjer heime før ein reiser på tur og skal gje oss informasjon om dette er ein tur som vi aksepterer risikoen til. Turplanen er eit verktøy som hjelper til at vi blir meir bevisst på kva vi skal sjå etter når vi kjem ut i området og i enkelthenga (Landrø, 2008). I planlegginga er det lurt å bruke ulike verktøy som snøskredvarslinga, skredkartet og senorge for å skaffe seg mest mogleg informasjon om terreng, snødjupnad og skredproblem i snødekket. Saman med desse verktøya og vêrmeldinga kan ein rekne ut kor den beste snøen ligg. Skredkartet er ein god reiskap for å sjekke brattleiken i terrenget, slik at ein i turplanen kan presisere kritiske punkt der ein bør gjer tiltak for å bevare tryggleiken til gruppa. Turplanen bør innehalde fleire alternativ for rute både opp og ned.

 

Utklipp fra turplanen til Buskrednosi. Øvst er ruta teikna på kart frå ut.no. Nedst har vi brukt NGI sitt skredkart.

I teltgruppa mi laga vi vår eigen turplan etter 3x3-filtermetoden frå Werner Munter (Landrø, 2008;102). Vi brukte ulike nettstader for å kartleggje snøforhold og terreng. Ut i frå det vi kunne finne var det mogleg å gjennomføre denne turen utan å bevege seg i heng over 30°. Dette er eit godt utgangspunkt for turar med grupper som har ulike føresetnadar for toppturar på ski. Då vi kom ut i terrenget var det god snø og terrenget var nokså oversiktleg. Vi fekk høyre at det ville vere eit punkt på turen der vi måtte bevege oss over 30°, dette hadde vi ikkje klart å sjå då vi planla turen heime.

Ved skredfare <2 kan vi med Afterskimetoden bevege oss i terreng >35° (Brattlien, 2013). I terreng over 30° gjer vi uansett standardtiltak med avlastningsavstand 10 meter oppover og køyrer ein og ein ned att. Dømet ovanfor er ein situasjon som beskriv kvifor ein må vere ”på vakt” når ein kjem ut i terrenget.  Høgdekvotene på standard turkart 1:50 000 viser brattleik per 20. høgdemeter og mindre brattheng vil ikkje vise på kartet. Dersom eit heng er <30° og meir enn 5 meter høgt, kan det i prinsippet gå skred her og vi må alltid bruke standardtiltak.

Turplanlegging i leiren frå ein seinare tur med B2 Friluftsliv.
Foto: Victoria Rönnbäck

God turplanlegging heime kan gjer deg tryggare på forholda når du kjem ut i fjellet. Dersom gruppa ikkje aksepterer risikoen for turen som er planlagt: planlegg ny tur. I turplanen presiserer ein kva ein skal sjå etter når ein kjem til den lokale og zonale delen av turplanen. Dette gjer deg meir våken på kritiske punkt i terrenget, eller snødekkevurderinga. Likevel må ein alltid hugse å ha augene opp for mindre brattheng eller uventa fareteikn frå snøen.

Referanseliste:

Brattlien, K. (2013). Trenger vi skredvarsling? Lasta opp 08.05.14 http://www.ngi.no/no/snoskred/Nyheter/Trenger-vi-skredvarsling/

Landrø, M. (2008). Skredfare (2.utg). Oslo. Fri Flyt As.